Zo leid je het mediagebruik van je kind in goede banen

Eén allesomvattend antwoord is op de vraag ; hoe leid je het mediagebruik van je kind in goede banen?' is er niet. Maar onze tips voor mediagebruik per leeftijdscategorie helpen je hopelijk een beetje. Want als ouder is het niet altijd makkelijk om in te schatten welke vormen van media goed zijn voor je kind. En dat is eigenlijk altijd al zo geweest. Hoeveel familieruzies zijn er in de jaren ’60 niet uitgevochten omdat ouders hun kinderen niet naar ‘dat verderfelijke, heidense Radio Veronica’ lieten luisteren? En wat te denken van Gangsterrap uit de jaren ’90 of gewelddadige games als Duke Nukem en Grand Theft Auto?

Maar door de veelheid aan (online en offline) media tegenwoordig is het voor ouders nu misschien wel uitdagender dan ooit. Media zijn op steeds meer plekken en momenten makkelijk bereikbaar. Hoe zorg je er nou alsnog voor dat je kind alleen met media in aanraking komt die past bij zijn of haar leeftijd en karakter? We hebben per leeftijdscategorie handige tips verzameld.

Over de effecten van mediagebruik voor hele jonge kinderen is nog steeds best veel onbekend. Er is geen onderzoek dat uitwijst dat media per definitie slecht zijn, maar ook geen onderzoek waaruit blijkt dat het goed is.

Is je kind 0 tot 5 jaar oud? Dan kunnen deze tips van pas komen:

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) raadt aan om kinderen in hun eerste levensjaar niet naar een scherm te laten kijken. Van 1 tot 5 jaar is maximaal een uur per dag het advies. Daarbij is het belangrijk dat je als ouder altijd samen met je kind bent als hij of zij naar een scherm kijkt. Zo weet je waar je kind naar kijkt en kan je alle eventuele vragen over wat er op het scherm gebeurt meteen beantwoorden.

Het duurt waarschijnlijk nog even voordat je kind zelf met die telefoon of televisie aan de slag gaat. Toch is het belangrijk dat je nu al het goede voorbeeld geeft. Bijvoorbeeld door je smartphone niet aan tafel te gebruiken en niet onderuitgezakt naar een scherm te kijken. Want goed voorbeeld doet volgen, maar slecht voorbeeld helaas ook.

In veel games is het doel is om steeds een level verder te komen en zo de game uit te spelen. Vermijd dat soort games, speelgoed en opdrachten bij kinderen op deze jonge leeftijd. Het is belangrijk dat je kind de ruimte krijgt om te spelen op zijn of haar eigen manier, zonder opgelegde doelen en verwachtingen. Zo leert je kind het meest en stimuleer je de creativiteit.

We snappen dat die tablet (of telefoon) op een lange rit of vlucht soms onmisbaar kan lijken, maar probeer apparaten zoveel mogelijk thuis te laten. Het is belangrijk dat kinderen buiten lekker om zich heen kijken, om veel van de wereld te leren.

In de leeftijd tussen 5 en 11 jaar begint je kind zelfstandiger te worden. Je kind komt er steeds meer achter van wat voor spellen, video’s en materialen hij of zij blij wordt. Ga erover in gesprek en probeer een situatie te creëren waarin je kind media kan consumeren die leuk is, maar ook leerzaam.

Als je kind 5 tot 11 is, kunnen deze tips handig zijn:

Probeer geregeld samen met je kind dingen te spelen of te bekijken. Zo kom je erachter waar je kind blij van wordt en kun je context en antwoorden bieden op het moment dat je kind iets niet helemaal snapt. Ook krijg je zo zicht op hoe je kind reageert (bijvoorbeeld druk of gefrustreerd) en kun je hier tijdig op inspelen.

Media gaan op deze leeftijd een steeds grotere rol spelen. Om te voorkomen dat die rol te groot wordt, kan het helpen om mediavrije plekken in het huis aan te wijzen. Maak bijvoorbeeld de afspraak dat er geen schermen mogen worden gebruikt in de slaapkamer. Extra fijn daaraan is dat je als ouder makkelijker in de gaten houdt welke media je kind consumeert.

Door van schermgebruik een beloning te maken, bijvoorbeeld door te zeggen dat je kind de tablet mag gebruiken als hij of zij helpt met afwassen, maak je het verlangen naar het scherm te groot. Kinderen kunnen dan bijna vergeten dat veel van de leuke dingen in het leven zich niet op een scherm afspelen.

Media kunnen onwijs leuk zijn voor je kind. Maar dan moeten er wel materialen beschikbaar zijn die je kind ook echt interessant vindt. Ga met je kind in gesprek over wat hij of zij leuk vindt. Kies vervolgens apps en spelletjes die aansluiten bij het ontwikkelingsniveau en de interesses van je kind. Deze hoeven echt niet altijd educatief en intelligent te zijn, onzin waar je lekker om kan lachen hoort er ook bij.

Je kind kijkt en speelt steeds vaker dingen zonder van tevoren met je te overleggen. Het is daarom in deze fase erg belangrijk dat je het gesprek erover aangaat en dat je, als dat nodig blijkt, regels opstelt.

Deze tips over mediagebruik zijn handig als je kind 11 of ouder is:

Voor kinderen kan privacy een wat vaag begrip zijn. Het is soms moeilijk in te schatten waarom het belangrijk is. Probeer dat als ouder zo goed mogelijk uit te leggen, zeker als je kind begint met social media. Alle social media zijn verplicht om het instellen van privacyvoorkeuren makkelijk en transparant te maken. Ga dus eens met je kind door de privacyvoorkeuren heen, leg uit wat de verschillende instellingen betekenen en pas ze naar wens aan. Zo leert je kind meer over privacy en schakel je samen meteen belangrijke instellingen in.

Media kan ontzettend leuk zijn, maar zeker bij online media is het belangrijk dat je kind weet wat de gevaren zijn. Voer dus een gesprek over de gevaren. Zeker als je kind steeds vaker gaat appen, is het goed om je kind uit te leggen dat het niet altijd slim is om alles per app te bespreken. Zeker grappen kunnen via WhatsApp snel verkeerd vallen. En digitaal is het lastiger om in te schatten hoe iemand reageert. Als je kind wat ouder wordt, is het belangrijk om het gesprek aan te gaan over naaktfoto’s. En over de gevolgen die naaktfoto’s kunnen hebben als je er niet voorzichtig mee omgaat.

Als je kind ouder wordt, is het onvermijdelijk dat hij of zij met porno in aanraking komt. Porno kan het beeld dat je kind van seks heeft flink verstoren. Het is daarom slim om er als ouder het gesprek over aan te gaan. Leg uit dat porno meestal niet bepaald een accurate weergave is van hoe seks er in het echte leven aan toegaat.

Je kind is natuurlijk niet de hele tijd onder je hoede. Ook op andere plekken kan je kind in aanraking komen met online media. Op het kinderdagverblijf beperken we het mediagebruik tot een minimum. Je kind zal hoogstens weleens een filmfragment zien of iets doen op het digibord. Op school komt lesstof soms van online media, daar kan de leerkracht je veel meer over vertellen. Op de buitenschoolse opvang (BSO) ligt de nadruk op samen spelen en lekker bewegen. Bij gro-up zeker.

Voor alle kinderen geldt in ieder geval dat de balans in activiteiten heel belangrijk is. En dat er daarin genoeg ruimte moet zijn voor lichamelijke beweging. Mediagebruik kan heel leuk zijn, maar te lang stilzitten is schadelijk en verhoogt de kans op overgewicht. De Nederlandse Norm Gezond Bewegen (NGGB) leert dat kinderen en jongeren minimaal een uur per dag matig tot intensief moeten bewegen.

En ons allerbelangrijkste advies is misschien wel: blijf op de hoogte. Ga dat gesprek aan met je kind en weet wat er speelt. Niet alles wat slecht lijkt, is ook daadwerkelijk slecht. Zelfs de kinderen die ooit dagenlang stiekem naar Radio Veronica luisterden, zijn allemaal verstandige volwassenen geworden. Of, nou ja, bijna allemaal.