Aan deze kenmerken herken je autisme bij een kind

Wat is autisme, hoe herken je het bij kinderen en hoe kun je er als ouder het beste mee omgaan? We leggen het je allemaal uit.

Jeugdhulp

Schoolkind

Jongeren

Emoties

Wat is autisme?

Het label ‘autisme’ wordt te pas en te onpas op anderen geplakt. Toch komt het voor bij slechts 1 tot 2 procent van de bevolking, dus moet je oppassen met dit soort psychologie van de koude grond. Zeker bij kinderen. Niet iedereen die een beetje stil is, heeft direct autisme. Maar wat is autisme dan wel?

Autisme heet officieel autismespectrumstoornis (ass), wat een verzamelnaam is voor verschillende, behoorlijk uiteenlopende gedragskenmerken. Door autisme ben je kwetsbaar op het gebied van:

Sociale interactie
Communicatie
Flexibiliteit in denken
Prikkelverwerking
Bewegen en handelen
De verwerking van informatie

Dat autisme een spectrumstoornis is, betekent dat de mate en de manier waarop het zich uit per persoon verschilt. Sommige kinderen met autisme hebben buitengewone talenten of interesses, terwijl anderen meer uitdagingen kunnen ervaren op het gebied van communicatie en sociale interacties.

Het hoeft helemaal niet zo te zijn dat autisme alleen maar nadelige gevolgen heeft voor het dagelijks leven van een kind. Je hoeft maar naar Einstein, Lionel Messi of Bill Gates te kijken, en je snapt dat je ondanks (of juist dankzij) autisme heel veel kunt bereiken.

"Einstein, Lionel Messi of Bill Gates, je hoeft maar naar ze te kijken, en je snapt dat je ondanks (of juist dankzij) autisme heel veel kunt bereiken."

Wat is de oorzaak van autisme bij kinderen?

Over hoe autisme ontstaat is nog best veel onduidelijk. Onderzoek wijst uit dat zowel biologische factoren als omgevingsfactoren een rol spelen.

Biologische factoren

Wat in ieder geval zeker is, is dat de hersenen van kinderen met autisme zich op een andere manier ontwikkelen dan bij kinderen zonder autisme. Onderzoek naar de hersenen van mensen met autisme laat zien dat bepaalde hersengebieden anders functioneren en dat de communicatie tussen gebieden in de hersenen anders verloopt. Maar hoe precies is nog niet helemaal duidelijk. Sowieso kan dat per persoon verschillen.

Autisme wordt bij jongens drie keer zo vaak vastgesteld als bij meisjes. Dat kan erop duiden dat autisme bij jongens vaker voorkomt, maar het komt waarschijnlijk deels doordat autisme bij meisjes vaker over het hoofd wordt gezien. Dat kan komen doordat autisme zich bij meisjes misschien anders uit dan bij jongens. En dat instrumenten om autisme vast te stellen vooral zoeken naar kenmerken die bij jongens vaker voorkomen. Een andere verklaring is dat meisjes zich vaker strategieën aanleren om te compenseren voor problemen op sociaal en communicatief vlak.

Omgevingsfactoren

Steeds meer onderzoeken wijzen uit dat ook omgevingsfactoren kunnen bijdragen aan autisme. Het gaat dan vooral om factoren tijdens de zwangerschap en rond de geboorte van het kind. Verschillende studies tonen aan dat infecties tijdens de zwangerschap de kans op autisme kunnen vergroten. Het gaat dan bijvoorbeeld om de rubella-infectie, mazelen en bof. Maar ook andersoortige virusinfecties, zoals het cytomegalovirus, en bacteriële infecties zouden een effect kunnen hebben.

Andere omgevingsfactoren die volgens onderzoek een rol kunnen spelen zijn:

Extreme vroeggeboorte
Een extreem laag geboortegewicht
Bevallingscomplicaties die tot zuurstoftekort in de hersenen leiden
Blootstelling aan insecticiden in de vroege zwangerschap
Een relatief hoge leeftijd van de ouders bij de geboorte

Wat zijn de kenmerken van autisme bij kinderen?

Autisme kan dus op veel verschillende manieren tot uiting komen. Dat maakt ook dat er veel verschillende kenmerken zijn die erop kunnen wijzen dat je kind autisme heeft. Ook zijn de kenmerken bij jonge kinderen anders dan bij oudere kinderen. We hebben de vaakst voorkomende kenmerken van autisme per leeftijdscategorie voor je verzameld.

Je kind begint laat met praten
- Brabbelt nog niet na 12 maanden
- Zegt geen woordjes na 16 maanden
Maakt geen korte zinnen na 2 jaar
Je kind wijst en zwaait na 12 maanden nog niet
Je kind reageert niet op zijn of haar naam
Je kind wil weinig contact (zoals knuffelen, samen spelen of meegaan naar een drukke omgeving)
Je kind is liever bezig met dingen dan met mensen
Je kind wordt opvallend laat zindelijk
Je kind heeft weinig interesse in anderen
Je kind is opvallend over- of ongevoelig voor specifieke prikkels
Je kind huilt en schreeuwt veel
Je kind herhaalt steeds bepaalde bewegingen
Je kind wil steeds dezelfde kleren aan

Je kind vindt veranderingen lastig
Je kind heeft moeite met contact maken met andere kinderen en mensen
Je kind begrijpt niet goed wat anderen van hem of haar verwachten in een bepaalde situatie
Je kind is het liefst altijd bezig met één bepaald onderwerp of hobby
Je kind zoekt steeds steun bij één ander kind, zoals een broer, zus of klasgenoot
Je kind is angstig in onbekende situaties of in groepjes met andere mensen
Je kind heeft moeite met het begrijpen van emoties van anderen
Je kind doet graag alles steeds op dezelfde manier
Je kind begrijpt gebaren en lichaamstaal van anderen niet goed
Je kind kan niet goed tegen drukte

Je kind heeft moeite met het plannen van huiswerk of opdrachten
Je kind reageert heftig op lichamelijke veranderingen in de puberteit
Je kind heeft moeite met het omgaan met leeftijdsgenoten
Je kind heeft moeite met het beginnen van een liefdesrelatie
Je kind heeft problemen met zijn of haar studie of loopbaan
Je kind is lange tijd angstig of somber

Zie je sommige of alle van bovenstaande kenmerken terug in jouw kind? Dat hoeft nog helemaal niet te betekenen dat je kind autisme heeft. Autisme kan alleen door een daarvoor opgeleide professional worden vastgesteld.

Hoe kan ik als ouder het beste omgaan met het autisme van mijn kind?

Het opvoeden van een kind met autisme brengt uitdagingen met zich mee voor jou als ouder. Zeker in die eerste periode nadat het autisme is geconstateerd, vraag je je wellicht vaak af of je het wel goed doet. Voor alle kinderen geldt dat er niet één aanpak is die altijd werkt, en dat geldt net zo goed voor kinderen met autisme. Wel hebben we een aantal tips voor ouders verzameld die de omgang met een kind met autisme in veel gevallen makkelijker maken.

Communiceer duidelijk en concreet

Voor kinderen met autisme is het fijn als dingen zo concreet mogelijk zijn. Vermijd daarom de wat vagere woorden als ‘misschien’, ‘straks’ of ‘later’ en benoem de exacte tijd. Metaforen kunnen ook tot verwarring leiden bij een kind.

Wees alert op overbelasting van je kind

Door een overgevoeligheid voor prikkels zijn kinderen met autisme vaak sneller overbelast. Let er dus op dat het je kind bijvoorbeeld op school niet te veel wordt. Je kunt een professional een prikkelprofiel laten opstellen van je kind. Daarmee weet je beter waar je kind overgevoelig voor is en houd je er makkelijker rekening mee.

Koester eventuele speciale interesses van je kind

Kinderen met autisme kunnen zich soms helemaal verliezen in één onderwerp of hobby. Probeer die zaken ook als ouder te omarmen. Ze zijn vaak een belangrijke geluksfactor voor je kind.

Bereid je kind voor op wat er komen gaat

Kinderen met autisme houden van structuur en vastigheid. Komt er iets bijzonders aan, bijvoorbeeld een uitstapje of een vakantie, probeer je kind daar dan van tevoren zo goed mogelijk op voor te bereiden. Geef van tevoren antwoord op vragen als: wie, wat, waar, wanneer en waarom?

Hou vast aan rituelen

Die vastigheid waar je kind van houdt, kan je ook terug laten komen in de vorm van gezinsrituelen. Denk bijvoorbeeld aan een liedje dat je elke avond zingt voordat je kind naar bed gaat of samen tafel dekken voordat jullie gaan eten.

Welke professionele hulp kan ik krijgen als m’n kind autisme heeft?

Als ouder met een kind met autisme hoef je het niet allemaal zelf te doen. Er zijn allerlei professionals die je kunnen helpen, waaronder wij. gro-up jeugdhulp heeft tientallen jaren ervaring met kinderen met autisme. Wij kunnen jullie in veel situaties helpen, ook al voordat de diagnose is gesteld. Die hulp bieden we op de plek waar het voor je kind het fijnst is. Dus bijvoorbeeld thuis, op school of op een (sport)vereniging.

Ben je benieuwd hoe we jullie kunnen helpen? Lees dan meer over de aanpak van gro-up jeugdhulp.