Onze aanpak: Kijk op groei

De eerste groeistap begint vanaf 6 maanden voor de geboorte en duurt tot een kind 2 jaar wordt. In die periode wordt de basis gelegd voor een gezonde toekomst.

Eerste 1.000 dagen

In de eerste 1.000 dagen vanaf de bevruchting tot de tweede verjaardag wordt de basis gelegd voor een gezonde toekomst. Vitale levensfuncties ontwikkelen zich en de hersenontwikkeling gaat razendsnel. Veilige hechting is het toverwoord in deze groeistap. Wat betekent dat ouder en kind een goede band met elkaar krijgen. Een veilige hechting legt de basis voor het aangaan van relaties in het verdere leven. Voor de veilige hechting heeft een kind onder meer vertrouwde volwassenen nodig in een veilige en voorspelbare omgeving.

Baby

Baby’s zijn volledig afhankelijk van anderen. Om zich goed te kunnen ontwikkelen hebben baby’s vooral liefde, verzorging, veiligheid en vrije bewegingsruimte nodig. Vanaf ongeveer zes maanden kunnen baby’s de eerste tekenen van verlatingsangst laten zien. Dat ontstaat wanneer baby’s ‘weten’ dat ze een eigen persoon zijn en nog niet begrijpen dat iets wat weg is, weer terug kan komen.

Dreumes

Vanaf een jaar hebben we het over dreumesen. Zij leren lopen waardoor hun wereld snel groter wordt. Dreumesen doen nieuwe ervaringen op en de interesses en mogelijkheden op allerlei ontwikkelingsgebieden groeien. Dreumesen hebben ruimte nodig om te experimenteren, verplaatsen en verzamelen. Ze ontwikkelen daarbij een eigen wil, eigen gevoelens. Ze willen en kunnen steeds meer zelf doen. Ook de taalontwikkeling gaat hard.

De tweede groeistap duurt van 2 tot 6 jaar. In die periode leren kinderen veel door te spelen, na te doen, vragen te stellen en te ontdekken.

Spelen is leren

Soms is leren kinderspel, maar kinderspel is altijd leren. Peuters en kleuters ontwikkelen en leren door te spelen, kijken, proberen, na te doen, steeds weer opnieuw. In hun spel oefenen zij taal, samen spelen, flexibel zijn, doorzetten en uiteindelijk ook doelen stellen. Ze nemen waar met hun hele lijf, zijn nieuwsgierig en verwonderen zich continu. Ze leren over zichzelf en de ander. En worden daarbij steeds zelfstandiger. Ook leren ze dat ze zelf keuzes mogen en kunnen maken. Daarmee prikkelen ze alle ontwikkelingsgebieden. Spelenderwijs doen zij vaardigheden op die hen ondersteunen wanneer zij naar school gaan.

Peuter

De woordenschat van peuters wordt groter en hun grammatica verbetert. Herinneringen, fantasie en werkelijkheid lopen bij peuters door elkaar; het zogenoemde magisch denken. Dit kan er ook voor zorgen dat zij angstig worden. Of ze zien gevaren juist niet, want ze hebben niet-realistische gedachten. Ook neemt de behoefte aan autonomie, het ’zelf doen’, toe. Peuters worden steeds zelfredzamer: aankleden of een boterham smeren, kunnen ze ‘ineens’ zelf.

Kleuter

De wereld van kleuters wordt steeds groter. Zo dient de basisschool zich aan met nieuwe ervaringen en oudere kinderen. Kleuters stellen veel waarom- en hoe-vragen om de wereld te begrijpen. Ook doen ze moeite om bij de groep te horen, door het gedrag van de andere kleuters na te doen tijdens het spelen. Tijdens samenspel leren ze rekening te houden met gevoelens en wensen van anderen. De sociale vaardigheden ontwikkelen zich en de eerste vriendschappen ontstaan. Ook de vaardigheden op het gebied van taal en cijfers zijn in ontwikkeling. De schoolrijpheid dient zich aan.

De derde groeistap duurt van 6 tot 10 jaar. In die periode maakt de cognitieve ontwikkeling van kinderen een grote sprong.

Veranderend denken

Doordat schoolgaande kinderen kunnen lezen en schrijven, maken zij steeds meer kennis met de volwassenwereld. Ook maakt hun cognitieve ontwikkeling een grote sprong: het denken verandert behoorlijk.

Schoolgaande kinderen kunnen steeds abstracter denken, waardoor ze anders naar het leven en de wereld gaan kijken. Ze begrijpen beter wat werkelijkheid is en wat fantasie. Het geheugen ontwikkelt waardoor ze strategieën gebruiken om dingen te onthouden. Dit is ook de periode waarin het ‘echte’ schoolse leven is begonnen.

Schoolgaande kinderen worden steeds gevoeliger voor de mening van anderen en vormen zelf ook over veel dingen een eigen mening. Ze maken kennis met digitale en sociale media. Dat maakt hun wereld in deze nog groter. Ook worden schoolgaande kinderen steeds onafhankelijker; ze willen graag groot zijn en verlangen meer ruimte om te oefenen met verantwoordelijkheden.

De vierde groeistap duurt van 10 tot 14 jaar. In die periode begint het 'puberen'.

Enorme toename in zelfstandigheid

De (pré-)puberteit is een biologisch proces dat rond het tiende levensjaar begint. Het woord ‘puberen’ verwijst naar de grote ontwikkeling die de hersenen doormaken. (Pré-)pubers maken lichamelijk en emotioneel een grote ontwikkeling door. Hierdoor ontwikkelt een ‘puber’ een eigen smaak, mening en voorkeuren. De maatschappelijke belangstelling neemt toe en de ‘puber’ probeert een eigen plek te vinden in de wereld. De overgang naar het middelbaar onderwijs vraagt een enorme toename in zelfstandigheid. Ook speelt de toenemende zelfstandigheid op digitale media een grote rol in het leven van de (pré-)puber.

Pubers ontwikkelen een eigen identiteit en beginnen zich los te maken van hun ouders. Ze zijn nieuwsgierig naar nieuwe dingen, gevoelig voor beloning en het vermogen om impulsen te onderdrukken, is nog minder goed ontwikkeld. (Pré-)pubers kunnen de consequenties van gedrag nog niet goed overzien. Daarbij zorgen hormonale veranderingen voor onrust in het lichaam en het gedrag, wat ook invloed kan hebben op de stemming. Al deze ontwikkelingen kunnen overweldigend zijn, waardoor (pré-)pubers emotioneel kunnen reageren en veel met zichzelf, en het uiterlijk, bezig zijn.

De vijfde groeistap duurt van 14 tot 20 jaar. In die periode maken jongeren een grote emotionele, lichamelijke en seksuele ontwikkeling door.

Lichamelijke verandering

Jongeren/adolescenten maken een grote emotionele, lichamelijke en seksuele ontwikkeling door. Ze worden steeds zelfstandiger en krijgen te maken met keuzes rondom vervolgopleiding, werken en omgaan met geld. In de wet is bepaald dat jongeren vanaf 16 jaar meer beslissingsrecht hebben en vanaf 18 jaar volwassen zijn.

De invloed van leeftijdsgenoten wordt steeds groter ten opzichte van de invloed van ouders. Het is daarom belangrijk dat jongeren positieve rolmodellen in hun omgeving hebben en voldoende positieve uitdagingen aangeboden krijgen. Het brein is nog volop in ontwikkeling, wat ze kwetsbaar maakt voor omgevingsinvloeden, maar ook kansen biedt voor pro-sociaal gedrag en het verkennen van talenten.

De hormonale veranderingen in combinatie met de drang te experimenteren en ontdekken, kan botsen met grenzen die ouders (en bijvoorbeeld school) stellen. Stemmingswisselingen, discussies en conflicten komen regelmatig voor in deze ontwikkelingsfase. In deze groeistap kan de behoefte aan spanning en avontuur enerzijds en het onvoldoende kunnen overzien van de gevolgen van het gedrag anderzijds, tot risicogedrag leiden. Denk bijvoorbeeld aan het experimenteren met alcohol, sigaretten, vapen, drugs, seksuele contacten en sociale media.

De zesde groeistap duurt van 20 jaar tot zelfstandigheid. In die periode zetten jongeren de laatste stap naar zelfstandigheid.

Verantwoordelijk voor het eigen leven

Jongvolwassenen nemen steeds meer de verantwoordelijkheid over hun eigen leven. Ze worden zelfstandiger, maar zijn vaak financieel nog (deels) afhankelijk van hun ouders. Jongvolwassenen gaan vaak op zichzelf wonen of werken hier naartoe. Belangrijk in deze groeistap is ook de studie- en beroepskeuze, waar nieuwe vriendschappen en relaties kunnen worden aangegaan. De hersenontwikkeling loopt ook in deze groeistap nog door, dat betekent dat jongvolwassenen vooral steeds beter worden in taken als vooruitdenken, plannen, organiseren en emotieregulatie.